Güzellik, yüzyıllardır tartışılan bir kavramken, modern çağ onu bir "algoritma"ya dönüştürdü. Artık güzel olmak; belirli bir filtrede, belirli bir vücutta, belirli bir sessizlikte var olmaktan ibaret. Kendi suretine yabancı, aynaya bakan fakat orada toplumsal kodlardan başka hiçbir şey göremeyen bir insan tipine evrildik. Kadın ise bu evrimin güzellik kodlarıyla en fazla programlanan versiyonu oldu.
Reklam panoları, influencer’lar, güzellik merkezleri, hatta yapay zeka filtreleri bile aynı hikayeyi fısıldıyor: "Böyle gözükmezsen yoksun." Ama bu fısıltı artık bir emir haline geldi. Güzellik, sadece göze hitap etmiyor; sosyal kabul, ekonomik başarı ve hatta ahlaki değerle örtüşür hale geldi. Güzel olan iyidir; peki kim karar verdi?
Epistemolojik olarak soralım: Güzel nedir? Bilgi olarak güzellik ne kadar nesneldir? Bu soruların cevabı, bizi sistemsel bir şeyle yüzleştirir: dayatmayla. İşte bu noktada, güzellik hipnozuna girmemeyi seçen bireyler ortaya çıkar. Onlar glitch’tir. Yani sistemin kodları arasına sızıp "uyumsuzluk" gösteren bilinçli hatalardır. Güzellik çarkının dişine tıkış görünen ama aslında tüm mekanizmayı sorgulatacak kadar etkili varlıklardır.
Bir kadının estetik anlamda "güzel" gözükmemesi, onun varlığını eksiltmez; bilakis, sistemin estetik merkezli hipnozundan çıkmaya başladığını gösterir. "Çirkin" olarak adlandırılan şey, belki de sistemin güzellik tanımına gösterilen bilinçli direniştir. Glitch kadın, bilinçli olarak bozulmuş estetik bir normdur.
Artık güzellik, bir tercih olmaktan çıktı; bir zorunluluk, bir otomasyon. Her sabah birçok kadın giyinirken, sürerken, görünürken aslında fark etmeden bir yazılım protokolüne uymakta. "Feminenliği optimize et, içsel sessizliği yükle, algılanabilir cazibeyi güncelle" komutları birer bilinçdışı kod gibi isleniyor. İnsan, insanlığından çıkıyor; göze göre optimize olmuş bir ürün haline geliyor.
Oysa glitch kadın, bu yazılıma bilinçli sızandır. Onun estetiği, göze değil, farkındalığa dayanır. Çünkü o bilir: Estetik bir kod değil, bir özsezidir. O yüzden Hello Kitty çanta takar, Crocs giyer, filtresiz güler. Algoritma güzel bulmaz, ama glitch zaten o algoritmayı çözmekle meşguldür.
Son söz? Belki de zaman, güzel gözükmeyi bırakıp "gözünü açtığını" göstermenin zamanıdır. Ve glitch'ler... İyi ki varsınız.
Yorumlar
Kalan Karakter: