Kur'an-ı Kerim'in Rahmân Sûresi'nde yer alan ve 31 kez tekrar edilen “فَبِأَيِّ آلَاءِ رَبِّكُمَا تُكَذِّبَانِ؟” yani “Şimdi Rabbinizin hangi nimetlerini yalanlayabilirsiniz?” ayeti, hem klasik tefsir kaynaklarında hem de modern bilimsel çalışmalarda önemli bir yer tutuyor.
Bu ayet, surede anlatılan her bir nimetin ardından tekrar edilerek okuyucuya sarsıcı bir sorgulama sunuyor. Kur’an’ın bu edebi yapısı, hem İslam alimleri tarafından derinlemesine yorumlanmış hem de modern psikoloji ve sinir bilim alanında meditatif etkileriyle incelenmiştir.
Tefsirlerde bu ayetin farklı anlam boyutlarına şu sekilde değiniliyor:
-
İbn Kesîr tefsirinde, ayetin tekrarının insanın şükür bilincini güçlendirmek ve her nimeti fark ettirmek için kullanıldığı vurgulanır.
-
Taberî, “Âlâ” kelimesini sırf maddi nimetlerle sınırlamaz; Allah'ın kudret ve azametinin de bu kapsamda olduğunu belirtir.
-
Elmalılı Hamdi Yazır, ayetin ahenkli ve manzum yapısına dikkat çeker; her tekrarın ruhsal bir tefekküre davet olduğunu ifade eder.
Modern bilimsel çalışmalar ise bu tekrarın zihinsel sakinlik, stres azaltıcı etki ve odaklanma artışı gibi psikolojik faydalar sağladığını ortaya koyuyor. Surenin tamamının veya sadece bu ayetin günlük olarak dinlenmesi, zihin dalgaları üzerinde olumlu etkiler oluşturuyor.
Sosyal medyada da bu ayet özellikle manevi içeriklerde ve meditasyon videolarında sıklıkla paylaşılıyor. Instagram ve YouTube gibi platformlarda milyonlarca kişi bu ayeti içeren içeriklerle manevi bir huzur arıyor.
Bu tekrarlı ifade, sadece bir soru değil; insana nimetleri gözönüne sermek, nankörlüğü hatırlatmak ve şükür bilincini derinleştirmek için ilahi bir hitaptır.
DİYANET TEFSİRİ
Ayette yegâne rab olan Allah’ın nimetlerini yalan sayma yani inkâr etme kınanmaktadır. Sûrede bu kınama değişik nimetlerin hatırlatılmasını takiben ısrarla sürdürülmektedir. Nimetin nimet olduğunu veya nimetin Allah’a nisbet edilmesini ya da her ikisini inkâr bu eleştirinin kapsamındadır. Sûrede 31 defa geçen, “Artık rabbinizin nimetlerinden hangisini inkâr edebilirsiniz?” anlamındaki cümlenin yüklemini oluşturan fiil ve “rabbiniz” tamlamasının tamlananı olan zamir tesniye (ikil) kalıbındadır, yani iki kişiye veya iki gruba hitap edilmekte, “Siz ikiniz, artık rabbinizin nimetlerinden hangisini inkâr edebilirsiniz?” denilmektedir. Buradaki “ikiniz” ile kimlerin kastedildiği yani muhatabın kimler olduğu konusunda farklı yorumlar bulunmaktadır. 14-15. âyetlerde insanların ve cinlerin yaratılışı özetlendiği gibi 32. âyette de açık biçimde cin ve insan topluluklarına hitap edilmiştir. Bu iki karîne yanında konuya ilişkin rivayetler de dikkate alınarak buradaki hitabın insanlara ve cinlere yönelik olduğu kabul edilir. Râzî, burada kime hitap edilmiş olabileceği ile ilgili birçok ihtimal zikreder. Bunlardan biri şöyledir: Bunun aslı, tekil hitabın vurgu için aynen tekrarlanması olabilir yani “Sen rabbinin nimetlerinden hangisini inkâr edebilirsin, sen rabbinin nimetlerinden hangisini inkâr edebilirsin!” demektir. Diğer bir ihtimal de Kur’an’ın genellikle muhatap aldığı iki insan cinsine yani erkeklere ve kadınlara hitap edilmiş olmasıdır (XXIX, 94-96). İbn Âşûr’a göre burada insan cinsinin “inananlar” ve “inkârcılar” şeklindeki iki kategorisine hitap edilmekte, mümin olsun kâfir olsun gerçekte hiçbir insanın Allah’ın nimetlerini inkâr edemeyeceği anlatılmak istenmektedir. İbn Âşûr, müfessirlerin çoğunluğunun burada insanlara ve cinlere hitap edildiği şeklindeki yorumunu uzak bir ihtimal olarak görür; çünkü Kur’an cinlere değil insanlara hitap etmek için gelmiştir (bk. XXVII, 243-244).
Kaynak : Kur'an Yolu Tefsiri Cilt: 5 Sayfa: 198-201
Yorumlar
Kalan Karakter: