İzmir’in simge isimlerinden, kentin belleğine yüzlerce kareyle imza atan öncü fotoğrafçı Hamza Rüstem’in hayatı, torunu Mert Rüstem tarafından kaleme alınan kapsamlı bir eserle okurla buluştu. “Girit’ten İzmir’e Öncü Bir Fotoğrafçının Hikâyesi: Hamza Rüstem” başlıklı çalışma, yalnızca bir aile tarihini değil, aynı zamanda Balkanlar’dan Anadolu’ya uzanan göç yolculuğunu, İzmir’in değişen yüzünü ve Türkiye’nin fotoğraf serüvenini de gözler önüne seriyor.
Kitapta, fotoğraf sanatının dünyada yayılmaya başladığı ilk yıllardan itibaren Hamza Rüstem’in bu alana nasıl ilgi duyduğu ve Girit’teki yaşamı ayrıntılı biçimde ele alınıyor. Girit’te Müslümanların gündelik hayatı, Girit Bektaşilerinin kültürel dokusu ve inanç dünyası, Rüstem ailesinin hikâyesi üzerinden akıcı bir dille anlatılıyor. Ardından mübadele süreciyle birlikte İzmir’e uzanan zorunlu göç, yaşanan uyum süreci ve kentle kurulan yeni bağlar, dönemin toplumsal koşullarıyla birlikte aktarılıyor. Böylece Hamza Rüstem’in kişisel yolculuğu, Girit ile İzmir arasında köprü kuran tarihsel bir panoramaya dönüşüyor.
Eserde, İzmir’de kurulan fotoğrafhanenin kuruluşundan itibaren geçirdiği dönüşüm de önemli bir yer tutuyor. Hamza Rüstem imzalı fotoğraf stüdyosunun tarihsel serüveni, kullanılan fotoğraf makineleri, objektifler, karanlık oda ekipmanları ve dönemin baskı teknikleri, kitapta yer alan görsellerle destekleniyor. Stüdyonun arşivinde bulunan efemera, kartvizitler, zarflar ve çeşitli belge niteliğindeki materyaller, hem İzmir’in ticari ve kültürel hayatına hem de fotoğraf tarihine ışık tutuyor.
Çalışmada ayrıca İzmir’in zengin görsel hafızası da geniş bir yelpazede sunuluyor. Kentin sosyal yaşamını yansıtan sokak sahneleri, İzmirli ailelerin özel günlerinden kesitler, düğün, bayram, asker uğurlaması gibi törenler ile farklı dönemlere ait şehir manzaraları, Hamza Rüstem’in objektifinden çıkmış karelerle bir araya geliyor. Bu yönüyle eser, hem İzmir’in geçmişine merak duyanlar hem de fotoğraf tarihiyle ilgilenen okurlar için başucu niteliğinde belgesel bir çalışma olarak öne çıkıyor.
Hamza Rüstem’in İzmir’deki uzun soluklu emeğini görünür kılan bu değerli kitap, İzmir Kalkınma Ajansı (İZKA) tarafından yayımlandı. Eseri kütüphanesine eklemek isteyen okurlar, İZKA’nın resmi web sitesi olan
üzerinden talepte bulunabiliyor. Kitap için yapılacak ödemelerin bağış olarak değerlendirilmesi, çalışmaya kültürel bir bellek kazandırırken aynı zamanda dayanışma boyutu da ekliyor. Böylece Hamza Rüstem’in Girit’ten İzmir’e uzanan hikâyesi, hem fotoğraf karelerinde hem de bu kitap aracılığıyla gelecek kuşaklara aktarılmaya devam ediyor.
Yorumlar
Kalan Karakter: